PNP czy nie PNP

Chociaż sprzęt PNP jest obecny na rynku już od ponad dziesięciu lat, wciąż nie jesteśmy w stanie osiągnąć stanu, w którym wszystkie urządzenia byłyby zgodne ze standardem PNP, mimo iż większość komputerów i systemów operacyjnych jest do tego standardu przystosowana. W efekcie, wszystkie urządzenia możemy podzielić na dwie podstawowe kategorie:

• zgodne z PNP

• niezgodne z PNP (często nazywane urządzeniami klasycznymi – z ang. legacy hardware)

Różnica pomiędzy tymi kategoriami sprzętowymi jest znacząca, widoczna zarówno w sposobie wykrywania urządzeń przez system operacyjny, jak i w poziomie trudności samego procesu instalacji. W końcu urządzenie PNP powinno być o wiele łatwiejsze w instalacji – a także reinstalacji, niezbędnej w przypadku awarii – ponieważ zostało zaprojektowane w taki sposób, aby jego instalacja i konfiguracja przebiegała niemal automatycznie. Oczywiście samo urządzenie nadal trzeba fizycznie umieścić w odpowiednim miejscu, potrzebne będą też obsługujące je sterowniki (wkrótce o nich opowiem), gdyż kreator dodawania nowego sprzętu zapewne o nie poprosi.

Zajmijmy się przez chwilę wspomnianym kreatorem, dostępnym z poziomu Panelu sterowania w postaci ikonki Dodaj sprzęt. W tym momencie łatwo zauważyć różnice między urządzeniem PNP a urządzeniem klasycznym. W tym drugim przypadku, świeżo zainstalowany (lub reinstalowany) sprzęt może w ogóle nie zostać wykryty przez Windows przy jego pierwszym uruchomieniu (sytuacja ta często zdarza się podczas instalacji starszych urządzeń, takich jak modemy lub karty dźwiękowe). Wówczas jesteś zmuszony do ręcznego uruchomienia kreatora dodawania nowych urządzeń. Jeśli chodzi o urządzenia PNP, kreator powinien załadować się automatycznie, zaraz po wystartowaniu systemu i wykryciu nowego (lub reinstalowanego) urządzenia.

Patrząc na sprawę od środka, można jednak dostrzec więcej różnic w sposobie obsługiwania obydwu typów urządzeń – inaczej wygląda to z twojej perspektywy, a inaczej z perspektywy PC. Na przykład urządzenia klasyczne mogą wymagać od ciebie zmiany ustawień sprzętowych, konfigurujących ich działanie (na przykład ustawienie fizycznego portu lub programowego przerwania IRQ używanego przez modem). Zazwyczaj wymaga to przesunięcia małego przełącznika lub wykonania operacji zwanej zworkowaniem, polegającej na wstawieniu w układ styków plastikowego elementu w taki sposób, aby spowodowało to włączenie określonej opcji (na przykład ustawienia gniazda).

A co się dzieje od strony komputera? We wczesnej fazie ładowania systemu operacyjnego (omawianego w kolejnym paragrafie) twój komputer musi zdecydować, które urządzenia są zgodne z PNP, a które nie są. Ponieważ standard PNP został zaprojektowany pod kątem lepszej współpracy z systemem operacyjnym, komputer przekazuje kontrolę nad zgodnymi z nim urządzeniami systemowi Windows, który zajmuje się ich konfiguracją. Urządzeniom PNP są automatycznie przydzielane niezbędne zasoby systemowe, podczas gdy inne urządzenia wymagają dodatkowych ustawień.

OSTRZEŻENIE

Badania nad sprzętem wykazały, że niemal 50% komputerów i produkowanych do nich części, które w ciągu roku są zwracane jako uszkodzone (daje to w sumie około 30% sprzedaży), w rzeczywistości jest tylko źle skonfigurowana.

Jednak twój komputer wciąż musi przyjąć do wiadomości, że podłączone są także urządzenia niezgodne z PNP. Bazując więc na ich macierzystych konfiguracjach (te wszystkie zworki i przełączniki), przydziela im zasoby sprzętowe – między innymi adres pamięci, używany jako punkt komunikacyjny, oraz numer przerwania (IRQ) służący do informowania systemu o potrzebach danego urządzenia. Zasoby te są bardzo ważne – gdyby ich nie było, urządzenie nie mogłoby działać prawidłowo. Starsze urządzenia nie mogą współdzielić tych samych zasobów sprzętowych z innymi urządzeniami, gdyż może się to zakończyć sytuacją zwaną konfliktem sprzętowym. Konflikt sprzętowy występuje, gdy co najmniej dwa urządzenia korzystające z tych samych zasobów nie mogą działać prawidłowo lub działają nieregularnie (na przykład wtedy, gdy inne urządzenia nie są wykorzystywane).