Rola sterowników urządzeń
Sterowniki urządzeń możesz wyobrazić sobie jak pomosty między sprzętem zainstalowanym w twoim komputerze, a systemem operacyjnym.
Według oficjalnej terminologii, sterowniki są specjalnymi programami zaprojektowanymi w celu komunikowania się z poszczególnymi urządzeniami oraz manipulowania na ich funkcjach za pośrednictwem systemu operacyjnego komputera. Dlatego posiadanie urządzenia obsługiwanego przez daną wersję Windows (lub innego systemu operacyjnego) powinno ograniczyć ewentualne problemy związane z jego prawidłowym funkcjonowaniem.
Sterowniki urządzeń dzielimy na kilka rodzajów; najczęściej spotykane są ogólne sterowniki urządzeń oraz sterowniki dla wybranych urządzeń. Ogólny sterownik może być wykorzystywany przez niemal wszystkie elementy sprzętowe spełniające określone standardy dla danej kategorii urządzeń. Sterownik dla wybranego urządzenia został zaprojektowany w taki sposób, że może współpracować tylko z jednym, dokładnie określonym modelem.
Standardowo system Windows jest wyposażany w szeroki zbiór sterowników dla różnych typów urządzeń, producentów oraz modeli. Jeśli zdarzy ci się pracować ze sprzętem, dla którego projektanci Windows nie przewidzieli sterowników, zwykle możesz ściągnąć je bez problemu ze strony internetowej producenta urządzenia, odwiedzając działy Support lub Downlo-ads.
WSKAZÓWKA
Uszkodzone lub przestarzałe sterowniki urządzeń są jedną z pięciu najczęstszych przyczyn nie wykrywania lub nieprawidłowego działania urządzeń. Przyczynę tę można w bardzo łatwy sposób wyeliminować – po prostu aktualizując sterownik.
Rola systemu operacyjnego
W tym paragrafie wyjaśnimy sobie, czym jest system operacyjny, czym się zajmuje oraz jak wyglądająjego relacje ze sprzętem i zainstalowanymi aplikacjami.
UWAGA
W tej książce skupimy się przede wszystkim na sprzęcie działającym pod kontrolą jednej z wersji systemu operacyjnego Windows. Przyczyna jest prosta: system ten jest instalowany w 85-90% wszystkich komputerów.
Czym jest system operacyjny
System operacyjny jest skomplikowanym zbiorem programów, zaprojektowanym pod kątem tworzenia i sterowania środowiskiem pracy twojego komputera. Spełnia on trzy podstawowe funkcje:
• Stara się zaspokoić potrzeby różnych komponentów podłączonych do komputera, komunikuje się z nimi, a także z usługami BIOS-u oraz elementami kontroli sprzętu.
• Daje tobie, jako użytkownikowi, możliwość wprowadzania danych do systemu, poprzez wpisywanie poleceń lub klikanie na ikonach symbolizujących określone funkcje.
• Kontaktuje się z tobą przesyłając ci informacje w postaci wszelkiego rodzaju komunikatów o błędach, napisów na ekranie (na przykład, Naciśnij <przycisk>, aby wykonać operację) i innych.
Systemy operacyjne dzielimy na dwie główne kategorie, charakteryzujące się jednym z poniższych elementów:
• Linią poleceń Linia poleceń systemu operacyjnego jest miejscem, w którym wpisywane są pojedyncze rozkazy. Przykładem może być opisywana w rozdziale 7. Konsola odzyskiwania lub poprzednik wszystkich systemów Windows – DOS.
• Graficznym interfejsem użytkownika (GUI) W systemie operacyjnym bazującym na graficznym interfejsie użytkownika, urządzenie wskazujące (np. mysz) jest wykorzystywane do wybierania różnych opcji (na przykład poprzez wskazywanie i klikanie na ikonach, nazwach plików lub innych obiektach).
System Windows jest wyposażony w graficzny interfejs użytkownika.
Do czego służy system operacyjny
Istnieje tylko jeden rodzaj programu, który wymagany jest przez niemal wszystkie urządzenia informatyczne na świecie: system operacyjny. Jego nazwa pochodzi od czynności, które wykonuje, polegających na sterowaniu i obsługiwaniu całego systemu komputerowego – począwszy od pobierania informacji o sprzęcie za pośrednictwem BIOS-u, poprzez zarządzanie sprzętowymi operacjami oraz wszelkimi programami zainstalowanymi w systemie, a skończywszy na włączaniu i wyłączaniu komputera.
Od czasu powstania pierwszego komputera IBM PC w roku 1981, kiedy system operacyjny ograniczał się do kilku poleceń wprowadzanych na czarnym ekranie ze znakiem zachęty i z łatwością mieścił się na jednej dyskietce (zresztą musiał się zmieścić, ponieważ twarde dyski pojawiły się znacznie później), systemy operacyjne znacznie zwiększyły swoją moc, złożoność i objętość.
Aby właściwie ocenić stopień rozwoju systemów, posłużmy się przykładem. W początkach istnienia komputerów PC, drukowanie było czynnością sprawiającą o wiele więcej problemów niż obecnie i to z wielu powodów. Przede wszystkim, procesor komputera był bardzo słaby (poniżej 25MHz). Nie było możliwości drukowania w tle, więc kiedy już zdecydowałeś się na wydrukowanie czegoś, wszystko co znajdowało się na ekranie zamierało, dopóki żmudny proces drukowania strony lub dokumentu nie został zakończony.
Jednak – co ważniejsze – obsługa procesu drukowania nie była zintegrowana z systemem operacyjnym, tak jak dzieje się to obecnie, kiedy możesz wejść do Panelu sterowania Windows i kliknąć na ikonie Drukarki. Jeśli na swoim komputerze miałeś zainstalowanych pięć aplikacji i w każdej miałeś coś do wydrukowania, musiałeś instalować drukarkę dla każdej aplikacji oddzielnie. Dzisiaj możesz po prostu zainstalować ją w systemie Windows i automatycznie udostępnić wszystkim aplikacjom umożliwiającym drukowanie.
WSKAZÓWKA
System operacyjny tworzy pliki rejestrowe – niektóre z nich domyślnie, niektóre dopiero po włączeniu opcji – pomagające w diagnozowaniu problemów występujących podczas procesu ładowania systemu oraz inicjalizacji urządzeń. Więcej na ten temat dowiesz się z rozdziału 7.
Jak system operacyjny współdziała z urządzeniami i aplikacjami
Od chwili rozpoczęcia ładowania, system operacyjny intensywnie pracuje nad wykryciem i
nawiązaniem współpracy ze wszystkimi elementami podłączonymi lub zainstalowanymi na
twoim komputerze. Na przykład, proces instalacji systemu Windows, niezależnie od jego wersji, dzieli się na trzy zasadnicze fazy:
1. Gromadzenie danych o komputerze, na którym system jest instalowany (włącznie ze szczegółowymi informacjami na temat podłączonego sprzętu).
2. Fizyczne kopiowanie plików nowego systemu na wyznaczony napęd dyskowy.
3. Restartowanie komputera, po którym konfiguracja nowego systemu operacyjnego uznawana jest za zakończoną.
Windows – wraz ze swoimi podsystemami, takimi jak podsystem graficzny opisywany w paragrafie „System graficzny” – wszystkie wstępne informacje o sprzęcie pobiera z BIOS-u, a następnie konfiguruje zasoby sprzętowe potrzebne urządzeniom PNP, uwzględniając istnienie zasobów zarezerwowanych przez BIOS dla urządzeń klasycznych.
Kiedy urządzenia są już prawidłowo zainstalowane, Windows oraz jego podsystemy sięgają po sterowniki poszczególnych elementów sprzętowych podłączonych do systemu, pomagając w sterowaniu ich zachowaniem oraz komunikowaniu się z innymi komponentami komputera.
Rola rejestru systemowego
Kluczowym składnikiem systemów operacyjnych Windows jest rejestr systemowy. Pełni on rolę centralnego pliku indeksowego, stanowiącego bazę danych dla wszystkich ustawień systemu. Przechowywane są w nim następujące informacje:
• Jaki sprzęt jest podłączony
• Które ustawienia tego sprzętu są włączone/wyłączone
• Skonfigurowane przez użytkowników ustawienia wyglądu systemu operacyjnego, od-dzielne dla każdego autoryzowanego użytkownika komputera
• Identyfikator produktu oraz jego numery rejestracyjne.
• Informacje o zainstalowanych aplikacjach.
• Jakie rodzaje plików mogą być otwierane i używane przez system operacyjny oraz jego aplikacje
Zwróć uwagę, że rejestr śledzi o wiele więcej informacji niż tylko podstawowe dane systemu Windows, gdyż gromadzi szczegółowe informacje dotyczące sprzętu oraz aplikacji. Jeśli Windows działa prawidłowo, to niewiele jest takich rzeczy, których instalacja, usunięcie lub modyfikacja nie odbije się jakoś na zawartości rejestru systemowego.
Czy zdarzyło ci się kiedyś, że skasowałeś plik, który tobie wydawał się niepotrzebny, ale przy następnym ładowaniu Windows okazało się, że system dostrzega jego brak i informuje cię o tym? To kolejny przykład integracji i współzależności między wszystkimi elementami komputera oraz przypomnienie, że Windows potrafi skutecznie monitorować każdy twój ruch. Musisz być ostrożny, ponieważ każda wykonywana przez ciebie czynność może mieć wpływ na działanie całego systemu.
Więcej na temat rejestru przeczytasz w dalszej części. Będzie to konieczne, gdyż możesz spotkać się z sytuacjami, gdy odinstalowane przez ciebie urządzenie lub aplikacja pozostaje na liście rejestru i może stanowić potencjalną przeszkodę w zainstalowaniu nowych urządzeń lub aplikacji.